ว่าด้วยเรื่องสายพันธุ์ของเมล็ดกาแฟ 4 สายพันธ์ที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากและเป็นที่ยอมรับจากคอกาแฟทั่วโลกซึ่งแต่ละสายพันธ์จะมีข้อดีและด้อยแตกต่างกันออกไปจนบางครั้งต้องนำเอาข้อดีของแต่ละสายพันธ์มาผสมกันจึงได้รสชาติที่ต้องการส่วนกาแฟ 4 สายพันธ์ ได้แก่ อราบิก้า (Arabica), โรบัสต้า (Robusta), เอ็กซ์เซลซ่า (Excelsa) และลิเบอริก้า (Liberica) งั้นเราไปทำความรู้จักกับกาแฟแต่ละพันธ์กันเลย

สายพันธุ์อราบิก้า (Arabica)

เมล็ดกาแฟอราบิก้าเป็นสายพันธุ์ที่นิยมปลูกมากที่สุดเป็นอันดับหนึ่งของโลกถึงร้อยละ 80 และคนไทยจะดื่มกาแฟชนิดนี้มากที่สุด เนื่องจากเป็นเมล็ดกาแฟที่ให้กลิ่นหอม และรสชาตินุ่มละมุนมีหลายมิติ อีกทั้งมีปริมาณคาเฟอีนที่ไม่สูงมาก อยู่ที่ 1.1 – 1.7 เปอร์เซ็นต์ จึงทำให้ดื่มง่ายกว่าเมล็ดกาแฟชนิดอื่นๆ 

สามารถสังเกตเมล็ดกาแฟอราบิก้าได้จากลักษณะของเมล็ดที่ เรียวผอม เป็นทรงวงรีและมีเส้นตรงกลางโค้งคล้ายตัวอักษร “S” มีกลิ่นหอมหวานอบอวล คล้ายกลิ่นช็อกโกแลตและดอกไม้ผสมกัน ในส่วนของการเพาะปลูกนั้น ต้นกาแฟอาบิก้านั้นเติบโตได้ดีในสภาพอากาศที่เย็นและพื้นที่สูง โดยในประเทศไทยนิยมปลูกในเขตพื้นที่ทางภาคเหนือ เช่น เชียงใหม่ เชียงราย ตาก น่าน แม่ฮ่องสอน และลำปาง เป็นต้น ซึ่งสามารถผลิตได้ประมาณ 10,000 ตันต่อปี

สายพันธุ์โรบัสต้า (Robusta)

โรบัสต้าเป็นกาแฟได้รับความนิยมรองจากอราบิก้า แต่เหมาะกับคอกาแฟที่ชอบความเข้มข้นเป็นอย่างมาก มีความเข้มและขมกว่าอราบิก้า ไม่ค่อยติดรสชาติเปรี้ยว บอดี้หนักแน่น มีระดับน้ำตาลและระดับกรดที่ต่ำ รสชาติจึงจะค่อนข้างฝาด และมีปริมาณคาเฟอีนอยู่ที่ 2 – 4.5 เปอร์เซ็นต์ สำหรับใครที่ไม่ชินเมื่อดื่มไปอาจมีการเวียนหัวได้เล็กน้อย เมล็ดกาแฟโรบัสต้าจึงนิยมนำไปทำเป็นกาแฟสำเร็จรูปหรือกาแฟแบบ 3 in 1 จำหน่ายตามร้านค้ามากกว่า 

ลักษณะของเมล็ดโรบัสต้านั้นจะกลมมนและมีเส้นผ่าตรงกลางเป็นแนวตรง สำหรับการเพาะปลูกนั้น เรียกได้ว่าโรบัสต้าตรงข้ามกับอราบิก้า เพราะเป็นสายพันธุ์ที่ต้องการความชื้นสูงและพื้นที่ต่ำถึงจะเติบโตได้ดี โดยในประเทศไทยนั้นจะนิยมปลูกในจังหวัดทาางภาคใต้ อาทิ จังหวัดชุมพร สุราษฎร์ธานี และนครศรีธรรมราช เป็นต้น นอกจากนี้ กาแฟโรบัสต้าในประเทศไทยสามารถให้ผลผลิตได้มากถึง 70,000 ตันต่อปีเลยทีเดียว

สายพันธุ์เอ็กซ์เซลซ่า (Excelsa)

มาถึงสายพันธุ์ที่หลายคนอาจไม่คุ้นหู เมล็ดกาแฟสายพันธุ์เอ็กซ์เซลซ่านั้นมีถิ่นกำเนิดในทวีปแอฟริกา โดยลักษณะของเมล็ดนั้นจะคล้ายกับกาแฟโรบัสต้า กาแฟเอ็กซ์เซลซ่านี้ได้รับความนิยมในแอฟริกา แต่สำหรับในประเทศอื่นๆ ยังคงได้รับความนิยมไม่มากเท่าที่ควร เนื่องจากมีความเข้มข้นในเรื่องของรสชาติที่มากจนถึงขมพร่าเลยทีเดียว แต่ว่ากันว่าชาวแอฟริกันสามารถดื่มกาแฟชนิดนี้ได้ตลอดทั้งวัน 

ความพิเศษของต้นกาแฟเอ็กซ์เซลซ่านั้นคือ การดูแลรักษาที่ง่าย ปลูกง่าย สามารถทนต่อความแห้งแล้ง ทนโรคที่เกิดจากต้นกาแฟได้ดีและสามารถทนทานต่อสภาพดินฟ้าอากาศที่เกิดการเปลี่ยนแปลงอยู่บ่อยๆ แถมยังให้ผลผลิตที่สูงอีกด้วย

สายพันธุ์ลิเบอริก้า (Liberica)

กาแฟลิเบอริก้าเป็นอีกหนึ่งสายพันธุ์ที่ไม่ค่อยได้รับความนิยมในตลาดโลกมากนัก โดยคิดเป็นเพียง 1-2 เปอร์เซ็นต์ ของกาแฟทั้งโลกเท่านั้น เมล็ดกาแฟลิเบอริก้ามีถิ่นกำเนิดในไลบีเรียและไอวอรีโคสต์ โดยปัจจุบันมีมาเลเซียที่มีการปลูกกาแฟสายพันธุ์สายลิเบอริก้ามากถึง 90-95 เปอร์เซ็นต์ ของพื้นที่ปลูกทั่วประเทศ